پلاک دندان، یک مسئله شایع در علم دندانپزشکی است که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی دندانی و فرا دهانی گردد. این پلاک به صورت یک لایه نرم و کشسان سفید روی سطح دندان‌ها تشکیل می‌شود و از باکتری‌های مختلف و باقیمانده‌های غذایی تشکیل شده است.در این مقاله، به معرفی پلاک دندان، علل ایجاد آن و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان آن پرداخته خواهد شد. با توجه به اهمیت حفظ بهداشت دهان و دندان، شناخت صحیح این مسئله و اطلاع از روش‌های اثربخش برای مقابله با پلاک دندان بسیار حائز اهمیت است.
پلاک دندان چیست؟
احتمالاً با احساس پلاک دندانی کاملاً آشنا هستید. هنگامی که قبل یا بعد از مسواک زدن و یا بعد از خوردن یک وعده غذایی زبان خود را روی دندان‌های خود قرار می‌دهید، یک بافت عجیب روی سطح دندان‌های خود احساس می‌کنید که این بافت همان پلاک دندانی است. پلاک دندانی (پلاک میکروبی یا پلاک بیوفیلم نیز نامیده می‌شود) یک بافت چسبنده بر روی سطح دندان‌ها است. این بیوفیلم نرم، گاهی بی‌رنگ و گاهی زرد، از ترکیب بزاق دهان، غذا، مایعات موجود در دهان و همچنین رسوبات میکروبی ایجاد می‌شود. این رسوب‌ها از میلیون‌ها باکتری تشکیل شده‌اند و از قندهای ساده باقی‌مانده از وعده‌های غذایی تغذیه می‌کنند. به طور کلی، این پلاک‌ها بین 4 تا 12 ساعت پس از مسواک‌زدن روی دندان‌ها تجمع می‌کنند و معمولاً بین دندان‌ها و در امتداد خط لثه ایجاد می‌شوند.
بیشتر بخوانید: روش صحیح مسواک زدن
تعریف پلاک دندان: یک لایه نازک و چسبناک است که شامل میلیون‌ها باکتری است و بر روی سطح دندان‌ها متصاعد می‌شود.
پلاک دندان چگونه به وجود می آید؟
پلاک دندانی دائماً در حال تشکیل است، زیرا بزاق، غذا و مایعات موجود در دهان محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کنند. میزان تشکیل پلاک به دو عامل اصلی، یعنی رژیم غذایی و بهداشت، بستگی دارد.برخی غذاها باعث تشکیل پلاک می‌شوند، اغلب این غذاها حاوی کربوهیدرات و قند ساده هستند. زمانی که بزاق دهان کربوهیدرات‌ها را متابولیز می‌کند، باکتری‌های موجود در پلاک از قندهای ساده تولید شده در این فرایند بهره‌مند می‌شوند. برخی از غذاهای پرکربوهیدرات شامل شیرینی و نوشابه هستند، اگرچه میوه‌ها، شیر و نان نیز حاوی قندهایی هستند که می‌توانند به رشد باکتری‌ها کمک کنند.هرگونه نقض بهداشت دهان و دندان باعث افزایش تشکیل پلاک می‌شود. مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان به طور منظم به کنترل تشکیل پلاک و جلوگیری از تجمع باکتری‌ها کمک می‌کند.
علل تشکیل پلاک:
- رژیم غذایی نامناسب
- عدم رعایت بهداشت دهان
چرا پلاک دندانی اهمیت دارد؟
پلاک دندانی، از مواد طبیعی تشکیل می‌شود؛ اما نمی‌توان گفت که این پلاک برای دندان‌ها ضرری ندارد. باکتری‌ها که در آن تجمع می‌کنند و از قند مواد غذایی مصرفی شما تغذیه می‌کنند، باعث ایجاد اسیدهای مضر می‌شوند و این اسیدها را وارد پلاک دندان می‌کنند. اگر اسیدها با مسواک‌زدن و نخ‌دندان کشیدن از بین نبرند، این اسیدها باعث ایجاد مشکلات دهان و دندان و سلامت عمومی شما می‌شوند.
عوارض تشکیل پلاک دندان: ریزش دندان و آسیب دائمی به بافت های حمایتی دندان
بعضی از مشکلاتی که از پلاک ناشی می‌شوند، عبارتند از:
تخریب مینای دندان: اگر اسید روی سطح دندان‌های شما بماند، به مرور زمان می‌تواند باعث خرابی مینای دندان شود، که منجر به پوسیدگی دندان می‌شود.
تغییر رنگ دندان: تجمع پلاک می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان‌ها شود و دندان‌های شما کثیف به نظر بیایند.
بوی بد دهان: باکتری‌ها و باقیمانده‌های غذایی در پلاک می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند.
بیشتر بخوانید: چگونه دهان خوشبو داشته باشیم؟
ایجاد جرم: عدم مراقبت از پلاک باعث تشکیل سنگ دندان یا تارتار می‌شود که سخت‌ترین نوع پلاک است و باعث مشکلات جدی‌تری می‌شود.
التهاب لثه: بیماری‌های لثه معمولاً ناشی از تجمع پلاک هستند که باعث لثه‌های قرمز، متورم و خونریزی می‌شوند.
بیماری‌های پریودنتال: التهاب لثه که درمان نشود، می‌تواند به بیماری‌های پریودنتال پیشرفته مانند آسیب به بافت‌های پشتی لثه و استخوان منجر شود.
بیماری‌های عمومی: باکتری‌های موجود در پلاک می‌توانند به سیستم ایمنی بدن حمله کنند و منجر به التهاب و بیماری‌های عمومی شوند.
بهبود بهداشت دهان و دندان، از جمله مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن منظم، به کنترل تشکیل پلاک و جلوگیری از مشکلات فوق کمک می‌کند.
چگونه پلاک دهانی را تشخیص دهیم؟
در صورتی که به مدت طولانی بهداشت دهان و دندان را رعایت نکرده باشید، زمانی که با زبان سطح دندان‌ها را لمس می‌کنید، ممکن است متوجه بافتی رسوبی ضخیم روی سطح دندان‌ها شوید. احتمالاً اگر به دندان‌ها از نزدیک نگاه کنید، در امتداد خط لثه بافت رسوبی را مشاهده خواهید کرد، و همه این‌ها پلاک دندانی هستند.اما اگر به طور مداوم مسواک بزنید، پلاک‌ها بی‌رنگ می‌شوند و تشخیص آنها سخت‌تر می‌شود. برای شناسایی پلاک‌ها، می‌توانید از یک قرص نشان‌دهنده‌ی پلاک که از داروخانه تهیه می‌شود، استفاده کنید یا دهان خود را با چند قطره رنگ غذا در آب بشویید؛ هر دو گزینه موقتاً پلاک روی دندان‌ها را لکه‌دار می‌کنند و به شما این امکان را می‌دهند که پلاک را با سهولت بیشتر مشاهده کنید. این طریقه به شما نشان می‌دهد که بهداشت دهان و دندان را چقدر اصولی رعایت کرده‌اید و به چه مناطقی از دهان بیشتر توجه کنید. اما نگران رنگ دندان‌ها نباشید، این رنگ با شستشوی دندان‌ها از بین می‌رود.
تشخیص پلاک دندان: مشاهده رسوبات در خط لثه
چگونه از ایجاد پلاک دندان جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از ایجاد پلاک و جرم دندان، می‌توانید از روش‌های زیر نیز استفاده کنید:
استفاده از سیلانت دندانی
سیلانت‌ها شیار پوش‌های باریک و پلاستیکی هستند که روی سطح دندان قرار می‌گیرند و از شکستگی و ایجاد حفره جلوگیری می‌کنند. این سیلانت‌ها می‌توانند طول عمر دندان‌ها را افزایش داده و از تاثیرگذاری پلاک و تارتار بر روی دندان‌ها جلوگیری کنند.
پیروی از یک رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی حاوی سبزیجات زیاد و کربوهیدرات نشاسته‌ای و قندهای محدود می‌تواند مقدار غذایی را که باکتری به راحتی می‌تواند استفاده کند، کاهش داده و رشد پلاک را کمتر کند.
سیگار نکشیدن
مطالعات نشان داده است که افرادی که سیگار می‌کشند یا از سایر مشتقات توتون و تنباکو استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به پلاک و تارتار هستند. ترک سیگار و محصولات تنباکو می‌تواند به کاهش پلاک و بهبود بهداشت دهان و دندان کمک کند.
همچنین، حفظ بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و مصرف دهانشویه ضدعفونی کننده از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ، جرم‌گیری و از بین بردن پلاک و جرم دندان نیز می‌تواند به حفظ لبخند سالم کمک کند.از ترکیب این روش‌ها و کاهش تجمع باکتری‌ها می‌توانید از ایجاد پلاک جلوگیری کنید و احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه را کاهش دهید. مراقبت‌های دوره‌ای از دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان به عنوان عوامل مهمی در حفظ بهداشت دهان و دندان شما مطرح هستند.
چگونه با پلاک دندان مبارزه کنیم؟
از بین بردن پلاک و جلوگیری از تجمع آن در دهان به رعایت روزمره اصول بهداشت دهان و دندان و تداوم انجام کارهای منظم نیاز دارد. این نکات می‌توانند به شما در این زمینه کمک کنند:
روزی دو بار مسواک بزنید
از نکات مراقبت از دندان مسواک زدن روزانه است. مسواک‌زدن روزانه دو بار باعث پاک شدن پلاک از سطح دندان می‌شود و از پوسیدگی جلوگیری می‌کند. از مسواک‌های معمولی یا برقی استفاده کنید و از دستورالعمل‌های ارائه شده توسط انجمن دندانپزشکی امریکا (ADA) پیروی کنید. به مدت حداقل دو دقیقه دهان خود را مسواک کنید و سپس دهان را با دهانشویه ضدپلاک بشویید.
روزی یک بار نخ دندان بکشید
از دیگر نکات مراقبت از دندان کشیدن نخ دندان است. غذا به آسانی میان دندان‌ها گیر می‌کند و باعث رشد پلاک می‌شود. این پلاک‌ها با مسواک زدن پاک نمی‌شوند زیرا مسواک نمی‌تواند به تمامی بخش‌های بین دندانی دسترسی پیدا کند. نخ دندان را به درستی استفاده کنید و به عنوان بخشی از روتین بهداشت دهان و دندان‌تان قرار دهید.
دهانشویه مصرف کنید
یکی دیگر از نکات مراقبت از دندان استفاده از دهانشویه است. ماهیت پلاک چسبنده است و تنها با مصرف دهانشویه به طور کامل از سطح دندان‌ها پاک می‌شود. دهانشویه‌های ضدپلاک می‌توانند از رشد مجدد پلاک جلوگیری کنند و مواد غذایی در طول روز به سرعت به پلاک تبدیل نمی‌شوند.
برای چکاپ نزد دندانپزشک بروید
دندانپزشک و متخصص بهداشت دهان و دندان تنها اشخاصی هستند که می‌توانند تارتار را به طور کامل از سطح دندان پاک کنند و می‌توانند به شما بگویند که آیا شما بهداشت دهان و دندان‌تان را به خوبی رعایت می‌کنید یا خیر. بهتر است هر شش ماه یک بار نزد دندانپزشک بروید و هر یک سال یکبار هم جرم‌گیری دندان گرگان و آزمایشات سلامت دهان و دندان‌تان را انجام دهید.
- زمان مراجعه به دندانپزشک: هر شش ماه یک بار
- زمان جرم گیری و آزمایش سلامت دهان: یک سال یک بار
با رعایت این نکات و تداوم انجام اصول بهداشت دهان و دندان، می‌توانید از رشد پلاک و تبدیل آن به تارتار جلوگیری کنید و از بیماری‌های لثه و دهانی محافظت کنید.
4 روش خانگی درمان پلاک دندانی
استفاده از روغن نارگیل
روغن نارگیل دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است و می‌تواند به کاهش پلاک دندانی کمک کند. می‌توانید هر روز صبح پیش از صبحانه مقداری روغن نارگیل را در دهان خود بچرخانید و سپس دندان‌های خود را مسواک بزنید.
استفاده از جوش شیرین
بی‌کربنات سدیم یا جوش شیرین می‌تواند به کاهش پلاک دندانی کمک کند. می‌توانید مقداری جوش شیرین را روی مسواک خود ریخته و دندان‌ها را با آن بشویید و سپس با آب ولرم دهان خود را بشویید. همچنین می‌توانید آن را با آب اکسیژنه ترکیب کرده و از آن به عنوان خمیردندان استفاده کنید.
استفاده از آلوئه‌ورا
گیاه آلوئه‌ورا دارای خواص ضدباکتریایی و ضد التهابی است و می‌تواند به جلوگیری از تجمع پلاک روی دندان‌ها کمک کند. می‌توانید ماده ژله‌ای آلوئه‌ورا را روی دندان‌ها و لثه‌ها بمالید و سپس بعد از مدتی دهان خود را با آب سرد بشویید.
استفاده از سرکه سفید
سرکه‌ی سفید دارای خواص ضدباکتریایی است و می‌تواند به جلوگیری از تخریب مینای دندان کمک کند. می‌توانید مقداری سرکه سفید را با نمک در آب ولرم ترکیب کرده و از محلول به دست آمده به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
برای استفاده از هر یک از این روش‌ها، می‌توانید آنها را به روتین بهداشت دهان و دندان‌تان اضافه کنید و بهتر است قبل از استفاده، با دندانپزشک خود مشورت کنید. همچنین، مراقب باشید که از هر روش بیش از حد استفاده نکنید و در صورت بروز هرگونه تحسس یا ناراحتی، استفاده را متوقف کنید.
بدود دیدگاه