- آیا تا به حال بین وعده‌های غذایی یا در صبح مزه تلخی دهانتان را احساس کرده اید؟
- آیا به دنبال راه حل برای درمان این مشکل می‌گردید؟
این احساس معمولاً پس از شستشوی دهان یا مسواک زدن برطرف می‌شود. اما باید دقت داشته باشید که کاهش اشتها ممکن است به کمبود مواد مغذی و مشکلات دیگر منجر شود. این مشکل بیشتر از آنچه که فکر می‌کنید رایج است و هرکسی ممکن است این احساس را تجربه کند. تغییرات در مزه دهان می‌توانند ناشی از اتفاقات داخلی بدن یا سبک زندگی باشند. برای درمان تلخی دهان، بهتر است با متخصص مشورت کنید با گرگان دنتال همراه باشید تا بهترین اطلاعات را در اختیار شما خواننده گرامی قرار دهیم.
🔍 تلخی دهان چیست؟
تلخی در دهان به احساس طعم تلخ و ناخوشایند در دهان اشاره دارد که ممکن است به صورت مداوم احساس شود. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:
- عفونت‌های دهانی
- ریفلاکس اسید معده
- مصرف داروهای خاص
- بهداشت نامناسب دهان
- اختلالات کبدی یا کیسه صفرا
یکی از علل شایع تلخی دهان، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید است. در این شرایط، محتویات معده به مری برمی‌گردند و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان می‌شود. برای درمان تلخی دهان، لازم است علت اصلی آن تشخیص داده شود. برخی از راه‌های درمانی شامل تغییرات در رژیم غذایی، مصرف داروها یا مشاوره با متخصص در مورد بهداشت دهان و دندان می‌باشد در هر صورت، مشورت با پزشک متخصص اهمیت دارد.
⚠️ تلخ شدن دهان نشانه چیست؟
- خونریزی لثه
- خشکی دهان
- بوی بد دهان
- التهاب یا ورم لوزه‌ها
- ترشح بیش از حد بزاق
- از دست دادن حس بویایی
- احتقان بینی (گرفتگی بینی)
- تغییرات در حس چشایی، مانند طعم فلزی در دهان
- تغییر در حرکات صورت به دلیل اختلال در عملکرد عصب‌های صورت
- علائم مشابه آنفولانزا، از جمله خستگی مفرط، تب، گلودرد، سردرد، سرفه، و درد
- سوزش یا خارش دهان (خصوصاً زبان) که ممکن است به لب‌ها و سایر قسمت‌های دهان منتشر شود
در برخی موارد، طعم بد دهان ممکن است نشانه‌ای از وضعیت جدی یا مهلک باشد که نیاز به ارزیابی و درمان فوری دارد، مانند بلعیدن گیاه سمی یا مواد شیمیایی.
⛔ اگر شما یا یکی از اطرافیانتان هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، به اورژانس مراجعه کنید اگر:
- ناتوانی در بلع دارید
- لکنت زبان تجربه می‌کنید
- فلج یا افتادگی در صورت دارید
- ورم ناگهانی در دهان، لب‌ها یا زبان دارید
- تغییر در هوشیاری یا گیجی را تجربه می‌کنید
- مشکلات تنفسی نظیر خس‌خس سینه یا تنگی نفس دارید
🤔 علت های تلخ شدن دهان چیست؟
1. استرس و اضطراب، علت تلخی دهان در صبح
سطح بالای استرس و اضطراب ممکن است منجر به تحریک پاسخ استرس در بدن شوند که این پاسخ اغلب حس چشایی فرد را تغییر می‌دهد. اضطراب ممکن است باعث خشکی دهان شود که خود دلیل دیگری برای این مشکل است.
2. آسیب عصبی
آسیب به اعصاب مغز می‌تواند منجر به تغییر در نحوه درک مزه‌ها شود. آسیب عصبی جوانه‌های چشایی یا مسیر چشایی می‌تواند به علت صدمه به سر یا اختلالاتی نظیر صرع، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)، تومورهای مغزی، فلج بل، یا زوال عقل رخ دهد.
3. علت تلخی دهان و صفرا
تلخی دهان ممکن است ناشی از رفلاکس صفرا و اسید باشد که علائم مشابهی دارند. این دو نوع رفلاکس توسط صفرا یا اسید معده ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث ایجاد طعم بد دهان شوند. در صورت تجربه این علائم، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
4. تلخی دهان در اثر مصرف زیاد گوشت
پس از دودی‌کردن گوشت، ماده‌ای به نام کرئوزوت تولید می‌شود که باعث تلخ‌شدن گوشت می‌شود. این ماده نه‌تنها گوشت دودی را تلخ می‌کند، بلکه طعم ناخوشایندی را باقی می‌گذارد و باعث ایجاد احساس سوزن‌سوزن شدن در دهان می‌شود. در فرایند دودی‌کردن گوشت، میزان دود را باید به‌درستی با گرما و زمان متعادل کنید تا بتوانید غذای خوشمزه‌ای را درست کنید.
5. هپاتیت B و تلخی ته گلو
هپاتیت B یک نوع عفونت ویروسی کبد است که می‌تواند منجر به احساس تلخی در دهان شود. علائم دیگر هپاتیت B شامل بوی بد دهان، ازدست‌دادن اشتها، تب پایین، حالت تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود. اگر فکر می‌کنید که ممکن است به هپاتیت B مبتلا شده‌اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
6. علت تلخی دهان و درد معده
تلخی مستمر در دهان همراه با سوزش سردل ممکن است ناشی از بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) باشد. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که عضله یا اسفنکتر بالای معده ضعیف می‌شود و به اسید یا مایع صفرا اجازه ورود به مری می‌دهد. GERD ممکن است با سوزش سردل، طعم بد دهان و درد معده همراه باشد. در صورت تجربه‌ی این علائم، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
7. عفونت‌های تنفسی، یکی از علت تلخی دهان
عفونت‌های سیستم تنفسی، به‌ویژه عفونت‌های ویروسی، می‌توانند بر مزه دهان تأثیر بگذارند. ورم لوزه، سینوزیت، سرماخوردگی و عفونت گوش معمولاً بر حس چشایی و بویایی تأثیر می‌گذارند. علائم عفونت سیستم تنفسی شامل احتقان، گوش درد، و گلودرد می‌شوند. عفونت‌های ویروسی اغلب طی یک الی دو هفته به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌روند و پس از برطرف‌شدن عفونت، مزه بد دهان هم باید از بین برود.
🔔 بیشتر بخوانید: آشنایی کامل با عفونت دندان
8. بهداشت ضعیف دهان و تلخی دهان بعد از خواب
بهداشت ضعیف دهان می‌تواند علت تلخی دهان در صبح باشد تجمع بزاق و باکتری روی زبان، دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند به بوی بد دهان و تغییر در درک چشایی منجر شود. برای جلوگیری از این وضعیت، حداقل دو بار در روز دندان‌ها را مسواک بزنید (یکبار بعد از بیدار شدن و یکبار قبل از خواب رفتن) و زبانتان را هم مسواک بزنید تا از تجمع باکتری‌ها و سلول‌های مرده که منجر به بوی بد دهان و ایجاد حس تلخ در دهان می‌شوند، جلوگیری کنید.
🔔 بیشتر بخوانید: روش صحیح مسواک زدن
9. خشکی دهان
خشکی دهان یا زروستومیا، زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی کافی بزاق تولید نمی‌کنند، که ممکن است باعث ایجاد احساس خشکی و چسبندگی در دهان شود. کمبود بزاق باعث افزایش رشد باکتری‌ها در دهان می‌شود و می‌تواند به حذف تکه‌های باقی‌مانده غذا کمک کند که این مواد غذایی باقی‌مانده و باکتری‌های اضافی ممکن است باعث ظاهر طعم تلخ در دهان شوند.
عواملی که می‌توانند باعث خشکی دهان شوند شامل داروهای بدون نسخه و تجویزی، پیری، گرفتگی بینی، آسیب عصبی، مصرف تنباکو، اختلالات خودایمنی و دیابت می‌شوند. بیشتر افراد مبتلا به خشکی دهان از طریق تغییر در سبک زندگی، تنظیم داروها و استفاده از دهان‌شویه‌ها بهبود می‌یابند.
10. مشکلات کبدی و تلخی دهان
تلخی دهان ممکن است ناشی از مشکلات کبدی باشد، زیرا زمانی که کبد عملکرد درستی ندارد، بدن شروع به جمع‌کردن مقادیر زیادی آمونیاک می‌کند. افزایش سطح آمونیاک در بدن ممکن است باعث ایجاد مزه بدی مانند مزه پیاز یا ماهی در دهان شود. درمان این مشکلات نیازمند مشاوره و درمان توسط متخصص گوارش یا داخلی است.
👇🏻 سایر علل تلخی دهان
گاهی این مشکل می‌تواند ناشی از یک بیماری یا اختلال خاص باشد، همچون:
- آلرژی
- دیابت
- سرماخوردگی
- عفونت غدد بزاقی
- گلوسیت (التهاب زبان)
- کمبود ویتامین B۱۲ یا زینک
- پولیپ بینی (توده کیسه مانند و ملتهب بافت)
- سندرم شوگرن (اختلال خودایمنی که باعث خشکی دهان و چشم می‌شود)
🤧 تلخی مداوم دهان نشانه چیست؟
تلخی مداوم و پایدار در دهان، که به عنوان دیسژئوزی شناخته می‌شود، می‌تواند تجربه‌ی ناخوشایندی برای فرد باشد. این وضعیت معمولاً ناشی از عوامل زیر است:
- یائسگی: زنان در دوران یائسگی نیز ممکن است احساس تلخی در دهان کنند که معمولاً به دلیل کاهش سطح استروژن در بدن است.
- بارداری: در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ یا فلزی در دهان شود که معمولاً در اوایل بارداری رخ می‌دهد و پس از زایمان بهبود می‌یابد.
- مشکلات دندانی: بهداشت نامناسب دندان‌ها می‌تواند باعث ایجاد تلخی در دهان شود. مثلاً، کشیدن نخ دندان و مسواک زدن به خوبی می‌تواند از این مشکلات جلوگیری کند.
- خشکی دهان و تلخی: خشکی دهان می‌تواند احساس تلخی در دهان را ایجاد کند. این ممکن است به دلیل رفلاکس معده به مری یا کمبود آب در بدن باشد که منجر به کاهش تولید بزاق می‌شود.
تلخی مداوم در دهان در برخی موارد نیاز به مشاوره پزشکی دارد، به ویژه اگر با علائم دیگری همراه باشد. به هر حال، بسیاری از موارد تلخی دهان به عوامل خارجی مانند مصرف داروها یا مواد غذایی خاص برمی‌گردد و با مدیریت مناسب قابل حل هستند.
🔔 بیشتر بخوانید: مسواک برقی چیست؟
💠 جدول مشخصات داروهایی که موجب تلخی دهان می‌شوند
| دسته بندی دارویی | نمونه داروها |
|---|---|
| آنتی‌بیوتیک | آمپی‌سیلین، ماکرولیدها، کینولون‌ها، سولفامتوکسازول، تری متوپریم، تتراسایکلین |
| داروهای قلب | داروهای فشارخون بالا، دیورتیک‌ها، استاتین‌ها، داروهای ضد بی‌نظمی و آریتمی قلبی |
| داروهای شیمی‌درمانی | سیس پلاتین، سیکلوفسفامید، اتوپوساید |
| داروهای نورولوژیک | داروهای ضد پارکینسون، داروهای میگرن، شل‌کننده‌های عضلات |
| داروهای روان‌گردان | ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای، برخی از داروهای ضد روان‌پریشی، داروهای ضداضطراب، تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو، خواب‌آورها |
| سایر داروهای تجویزی | داروهای تیروئید، آنتی‌هیستامین‌ها، متسع‌کننده‌های برونش، داروهای ضدالتهاب، داروهای کمکی ترک سیگار، ضد قارچ‌ها و ضدویروس‌ها |
| دیگر داروها | مهارکننده‌های استیل کولین استراز، برونکودیلاتورها، کاپتوپریل، لیتیوم، قرص کلاریسین، پنی سیلامین، ریفامپین |
😮 آیا تلخی دهان نشان از بیماری است؟
تلخی دهان معمولاً ناشی از مصرف برخی داروها یا مواد غذایی خاص است و به‌طور کلی نشانه‌ای از اختلال جدی و مهلک نیست. با این حال، در برخی موارد ممکن است نشانه‌ای از مشکلاتی مانند:
- بیماری‌های خاص: از جمله سرطان معده یا تیروئید
- عوارض دهانی: مانند پولیپ بینی یا عفونت غدد بزاقی
- عفونت‌های ویروسی: مانند آنفولانزا یا عفونت‌های دهانی
- عفونت‌های دهانی یا تنفسی: مانند التهاب زبان یا سینوزیت
- مشکلات گوارشی: مانند سندرم شوگرن یا کمبود ویتامین B12
- مصرف داروها: برخی داروها می‌توانند تلخی دهان را ایجاد کنند
در صورتی که تلخی دهان همراه با علائم نگران‌کننده دیگری همچون تب، لرز، یا علائمی که به نظر شما ناشی از کرونا باشند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
🩺 چگونه تلخی دهان را از بین ببریم؟
برای برطرف کردن تلخی دهان، بهتر است علت اصلی آن را تشخیص داده و سپس درمان مناسب را انجام دهید. روش‌های درمان ممکن عبارتند از:
- بررسی داروها: اگر تلخی دهان ناشی از مصرف دارو است، باید با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین راه حل را پیدا کنید.
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای: اگر تلخی دهان ناشی از بیماری زمینه‌ای یا مزمنی است، درمان آن بیماری می‌تواند بهبود تلخی دهان را فراهم کند.
- مصرف مکمل زینک: در برخی موارد، تلخی دهان ممکن است ناشی از کمبود زینک باشد. مکمل زینک ممکن است در این موارد مفید باشد.
- بررسی دندان‌ها: برای اطمینان از بهداشت دندان‌ها، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید.
- پیگیری پس از درمان‌های دندانپزشکی: تلخی دهان پس از درمان‌های دندانپزشکی ممکن است به مدت کوتاهی باقی بماند، اما به طور معمول به‌طور خودبخود برطرف می‌شود.
🩺🏠 درمان خانگی مؤثر برای رفع تلخی دهان
برای رفع تلخی دهان می‌توانید از روش‌های خانگی زیر استفاده کنید:
1. مرکبات
مرکبات می‌توانند به فعال‌شدن جوانه‌های چشایی و از بین‌بردن تلخی در دهان کمک کنند. آب پرتقال، لیمو یا لیموترش به غذاها اضافه کنید تا به رفع این مشکل کمک کنند و غذاها را خوش‌طعم‌تر کنند.
2. ترب سیاه
ترب سیاه یکی از مؤثرترین درمان‌های طبیعی برای تلخی دهان ناشی از صفرا است برای ۱۰ روز درمان به ۱۰ ترب سیاه بزرگ نیاز دارید. هر روز صبح یک عدد ترب را پوست بگیرید و رنده کنید. از یک‌پارچه تمیز برای گرفتن آب ترب رنده‌شده استفاده کنید. آب ترب سیاه مزه تلخی خواهد داشت. این آب‌میوه را هر روز صبح با معده خالی بنوشید. بلافاصله بعد از آن، به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه به پهلوی راست روی تخت دراز بکشید.
3. لیمو
آب یک لیمو را در یک لیوان آب گرم بریزید و به‌خوبی مخلوط کنید از این محلول برای شستشوی دهان استفاده کنید. این کار را یکبار در روز به مدت حداقل یک هفته انجام دهید. علت مؤثربودن این درمان این است که ویتامین C موجود در لیمو، PH از‌دست‌رفته دهان را بازیابی می‌کند و خاصیت ضدباکتری لیمو می‌تواند عوامل بیماری‌زای دهان را از بین ببرد.
💊 قرص برای رفع تلخی دهان
برای درمان تلخی دهان با دارو، پزشک باید ابتدا علائم را بررسی کند و سابقه پزشکی و داروهای مصرفی را بررسی کند. سپس یک معاینه فیزیکی انجام داده و در صورت لزوم تشخیص دقیق و درمان مناسب را تجویز می‌کند.
ممکن است پزشک برای رفع تلخی دهان، داروهایی مانند:
- آنتی‌اسیدها: برای درمان تلخی ناشی از ریفلاکس اسید معده ممکن است آنتی‌اسیدهای بدون نسخه یا تجویزی تجویز کند.
- متفورمین (گلوکوفاژ): اگر تلخی دهان ناشی از دیابت نوع 2 باشد، مصرف متفورمین برای کاهش میزان قندی که کبد تولید می‌کند ممکن است مفید باشد. در هر صورت، برای درمان تلخی دهان به دقت به توصیه‌های پزشک خود گوش کنید.
🍬 تأثیر جویدن سقز بر تلخی دهان
بله، جویدن سقز یا آدامس می‌تواند به رفع تلخی دهان کمک کند این اقدام باعث تحریک بیشتر تولید بزاق می‌شود و باعث رطوبت و تازگی دهان می‌شود.
✅ راهکارهای پیشگیری از تلخی دهان
برای جلوگیری از تلخی دهان و خشکی آن، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
1. مراقبت دهانی: روزانه دندان‌ها و زبان خود را با مسواک و معجون دندان تمیز کنید. همچنین، از نخ دندان برای پاک کردن بین دندان‌ها استفاده کنید. استفاده از دهان‌شویه ضد باکتری هم می‌تواند به پیشگیری از بوی بد دهان کمک کند.
2. مصرف آب: برای حفظ رطوبت دهان، آب بنوشید و مصرف آب به عنوان نوشیدنی اصلی خود را ترجیح دهید. همچنین، می‌توانید آب را با عصاره لیمو یا خیار ترکیب کرده و مصرف کنید تا تلخی دهان را کاهش دهید.
3. اجتناب از عوامل تحریک کننده: سیگار، الکل، غذاهای تند و نوشیدنی‌های شیرین می‌توانند عوامل تحریک‌کننده برای دهان باشند. سعی کنید از این موارد کم‌تر استفاده کنید یا به‌طور کامل از آن‌ها خودداری کنید.
4. استفاده از آدامس بدون قند: جویدن آدامس بدون قند می‌تواند به تولید بیشتر بزاق کمک کرده و تلخی دهان را کاهش دهد.
5. مراجعه به پزشک: اگر تلخی دهان شما مدت زمان طولانی ادامه دارد و با تغییرات در رژیم غذایی یا مراقبت دهانی کنترل نمی‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را بررسی کند.
با رعایت این راهکارها، می‌توانید از تلخی دهان و خشکی آن جلوگیری کرده و احساس راحتی بیشتری در زندگی روزمره خود داشته باشید.
📚 سخن نهایی
تلخی دهان یک مشکل شایع و خطرناک است که می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود از جمله مصرف داروهای خاص، عفونت‌های دهانی، تغییرات در سلامت دهان و دندان، مشکلات گوارشی، استرس و اضطراب، کمبود آب، یا عادات ناسالم مانند سیگار کشیدن. برای رفع تلخی دهان، مراقبت مناسب از دهان و دندان، مصرف آب کافی، اجتناب از مواد غذایی تند و شور، ترک عادت سیگار، و مصرف سقز یا آدامس بدون قند پیشنهاد می‌شود. در صورتی که مشکل پیشرفت کند یا مداوم باشد، بهتر است با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید تا علت اصلی مشکل شناسایی و درمان شود.
بدود دیدگاه